De eikenprocessierups is de rups van een nachtvlinder die in Nederland vooral in Noord-Brabant en Limburg, en soms in Gelderland weer voorkomt. Uitbreiding van overlast over de rest van Nederland gaat gestaag voort. In Vlaanderen komt de rups overal voor.
De eitjes van de rups komen uit in het voorjaar. De rups ontwikkelt zich af en toe in zulke grote aantallen dat van een plaag gesproken kan worden. De processierups zit vooral aan de zuidkant van de eikenstammen. De nesten bestaan uit een dicht spinsel van vervellingshuidjes, met (brand)haren en uitwerpselen. De rupsen verplaatsen zich 's nachts, op zoek naar voedsel, waarbij zij kruipen in lange stroken dicht bij elkaar, wat doet denken aan een processie van mensen. Overdag gaan de rupsen terug naar hun nesten. De rupsen eten eikenbladeren, met als zichtbaar gevolg kaalgevreten eikenbomen.
De eitjes komen in april of mei uit, tegelijk met de eerste bladeren van de eik. De rupsen zijn dan oranjeachtig gekleurd. De kleur van de rupsen verandert in een grijsgrauw met lichtgekleurde zijden. Na de derde vervelling krijgen de rupsen de donkere brandharen op de rug. De rupsen zijn tot 3,5 cm lang. De rupsen vervellen wel zes of zeven keer voordat ze een nachtvlinder worden. Begin september zetten de vrouwtjesvlinders hun eitjes af in de toppen van eikenbomen.
De brandharen van de rups vormen een gevaar voor de gezondheid. De haren zijn 0,2 tot 0,3 millimeter lang. Elke rups heeft er honderdduizenden tot een miljoen van. Het zijn pijlvormige haren, die bij een bedreiging worden afgeschoten. De haren kunnen dan makkelijk de huid, de ogen en de luchtwegen binnendringen. De stoffen die van de haren afkomen, veroorzaken een op allergie lijkende huiduitslag, zwellingen, rode ogen en hevige jeuk, die tot twee weken kan aanhouden. In de meeste gevallen verdwijnen de klachten vanzelf. De haartjes verspreiden zich met de wind en kunnen zo in contact komen met wandelaars of fietsers. De haren verschijnen half mei tot eind juni op de rupsen. De brandharen blijven ook na het vertrek van de rupsen in de nesten aanwezig, die aan de stammen en dikke takken hangen. Jaren later kunnen deze nesten bij aanraking nog overlast veroorzaken. De huid kan na aanraking het beste zo goed mogelijk worden afgespoeld. Niet krabben en wrijven. Ook kleding zeer goed wassen.